Vanaf 1 augustus 2022 is het niet meer toegestaan om uw medewerkers nevenactiviteiten te verbieden. Ook worden er voorwaarden gesteld aan een studiekostenbeding. Dit is het gevolg van de Wet implementatie EU-richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden.
Praktisch gezien betekent dit dat u binnenkort uw model arbeidsovereenkomst moet herzien. Veel werkgevers nemen hier namelijk standaardbepalingen in op die nevenactiviteiten verbieden of eisen dat medewerkers een studie op kosten van de zaak terugbetalen. Dit is vaak het geval bij uitdiensttreding na een korte periode na het behalen (of tussentijds afbreken) van de studie. Er zijn uiteraard nog uitzonderingen op de regel, maar over het algemeen kan dit vanaf augustus dit jaar niet meer.
Verbod op nevenactiviteiten
Vaak bevat een arbeidsovereenkomst standaard het artikel dat een werknemer naast zijn baan niet ergens anders aan het werk mag gaan. In ieder geval niet zonder toestemming. Dit kan vooral parttimers beperken en belemmeren mensen die financieel krap zitten om iets extra’s bij te verdienen. Sommige werkgevers beperken zelfs vrijwilligerswerk. De reden is dat werkgevers fysieke uitputting van medewerkers tegen willen gaan én rekening willen houden met de arbeidstijdenwet. De Europese wetgever bepaalt nu dat het verbod niet zonder meer mag.
Uitzonderingen voor nevenactiviteiten
Er zijn uitzonderingen op deze regel die het mogelijk maken om toch nevenactiviteiten te verbieden. Het gaat dan om:
- gezondheid en veiligheid;
- de bescherming van vertrouwelijke bedrijfsinformatie;
- de integriteit van overheidsdiensten; en
- het vermijden van belangenconflicten.
Deze gronden moeten dan wel duidelijk worden uitgelegd en onderbouwd. Onduidelijke woorden opnemen in het contract die ruimte geven voor interpretatie zijn niet toegestaan. Met onduidelijke woorden denken we bijvoorbeeld aan ‘zoals’. Een verbod moet ondubbelzinnig zijn en een zwaarwegende reden hebben.
Studiekostenbeding
Per 1 augustus 2022 wijzigt ook de inspanningsverplichting van een werkgever ten opzichte van een werknemer. Werkgevers moeten zorgen voor goede scholing en de werknemers bij een verplichte opleiding schadeloos stellen. Concreet betekent dit dat een terugbetalingsregeling slechts onder voorwaarden is toegestaan en de scholing vanaf nu wordt gezien als arbeidstijd.
Het komt vaak voor dat werkgevers een terugbetalingsregeling voor studiekosten opnemen in een arbeidsovereenkomst of arbeidsvoorwaardenreglement. Hiermee wil de werkgever voorkomen dat de werknemer, na het doorlopen van een studie op zijn kosten, overstapt naar de concurrent. Als dit dan toch gebeurt, moet de werknemer een percentage van de studiekosten terugbetalen als hij/zij uitdienst gaat binnen een aantal jaar na afronding van de opleiding. Dit is straks niet meer in alle gevallen toegestaan.
Eisen studiekostenbeding
Hoewel de wet op dit moment geen studiekostenbeding kent, is in verschillende uitspraken wel uiteengezet aan welke eisen een studiekostenbeding moet voldoen:
- De werknemer moet altijd minimaal het wettelijk minimumloon en het minimumvakantiebijslag (vakantiegeld) ontvangen.
- De werkgever heeft een duidelijke inlichtingenplicht, zodat de werknemer voorafgaand aan zijn opleiding de keuze geïnformeerd kan maken.
- De terugbetalingsregeling moet via een glijdende schaal werken, bijvoorbeeld een afschrijving van 33% per jaar. De afschrijvingsperiode mag alleen gaan over de periode waarin de werkgever baat heeft van de verworven kennis en/ of vaardigheden. Een certificaat dat jaarlijks vernieuwd moet worden, mag dus geen terugbetalingsregeling kennen langer dan die periode.
Met de wetswijziging wordt daar een regel aan toegevoegd. Wanneer een werknemer ‘verplicht’ is om de opleiding uit te voeren voor zijn functie, mogen daar geen (financiële) consequenties aan verbonden zijn. De werkgever moet deze opleiding dus kosteloos én zoveel mogelijk in werktijd aanbieden.
Geen overgangsregeling
De wet treedt op 1 augustus 2022 in werking en kent géén overgangsregeling. Lopende studiekostenbedingen (voor verplichte studies) hebben na 1 augustus 2022 geen werking meer. Wat onder ‘verplicht’ valt kan voor wat grijze gebieden zorgen. Maar vanzelfsprekend valt in ieder geval het volgende hieronder:
- BHV
- Heftruckcertificaat
- Sociale hygiëne diploma
- PE/ PA punten
Ook andere opleidingen op verzoek van de werkgever worden als verplicht beschouwd. Denk aan opleidingen die vanuit wet, cao, arbeidsvoorwaardenreglement verplicht zijn. Over het algemeen zijn dit opleidingen die toezien op veiligheid of het bijhouden van vakbekwaamheid.
Model arbeidsovereenkomst herzien
Zowel het verbod op nevenactiviteiten als het studiekostenbeding staan in de meeste model arbeidsovereenkomsten of standaard opgenomen in een arbeidsvoorwaardenreglement. Deze bepalingen mogen vanaf augustus dus niet meer standaard opgenomen worden. We bevelen aan om dit separaat overeen te komen als hier toch sprake van is.
Als u voor augustus uw model arbeidsovereenkomsten wil herzien of op actualiteit wil toetsen, neem dan contact op.
